De werking van myokines: Waarom trainen niet alleen goed is voor gewichtsverlies

De maagballontherapie is een effectieve methode voor gewichtsverlies, maar om op lange termijn gezond te blijven en je streefgewicht te behouden, is spieropbouw een cruciale factor. Misschien heb je al eens van myokines gehoord. Deze signaalstoffen, die je spieren tijdens en na de training vrijgeven, spelen een sleutelrol in je gezondheid en welzijn. Ontdek hier meer over de werking van myokines.

1. Wat zijn myokines?
2. De effecten van myokines
3. Myokines vs. adipokines: de tegenhangers in het lichaam
4. Zo stimuleer je je lichaam om myokines te produceren
5. Conclusie: spieropbouw als sleutel tot fitness en gezondheid

Wat zijn myokines?

Myokines zijn eiwitten die door de spieren worden geproduceerd en vrijgegeven tijdens lichamelijke activiteit. Ze dienen als signaalstoffen voor het lichaam en hebben diverse positieve effecten. Myokines zijn niet alleen belangrijk voor spieropbouw en vetverbranding, maar ondersteunen ook talrijke andere gezondheidsfuncties.

Wetenschappelijk gezien zijn myokines een relatief nieuwe ontdekking. Sinds 2007 zijn de signaalstoffen van de spieren bekend. Inmiddels denken experts dat er ongeveer 600 verschillende myokines zijn, die ook verschillende effecten op het lichaam hebben. De myokines zelf zijn echter niet helemaal nieuw. Onder andere namen zoals interleukine-6 (IL-6) zijn deze stoffen al lang bekend in het immuunsysteem. Nieuw is echter dat ze in de spieren worden gevormd. De eigenlijke ontdekking is dus het directe verband tussen de spieren en het immuunsysteem en daarmee de gezondheidsbevorderende effecten.

De effecten van myokines

Myokines zijn als een kleine interne apotheek die we alleen hoeven te activeren. Laten we eens kijken naar de gezondheidsvoordelen van de spiersignaalstoffen die tot nu toe bekend zijn:

Spieropbouw en vetverbranding

Een van de meest voor de hand liggende voordelen van myokines is hun vermogen om spieropbouw te bevorderen en vetverbranding te stimuleren. Dit betekent dat regelmatige training je niet alleen helpt om af te vallen, maar ook je spiertonus verbetert en je basaal metabolisme verhoogt.

Hart- en vaatstelsel

Myokines spelen ook een belangrijke rol in de gezondheid van het hart- en vaatstelsel. Ze ondersteunen de functie van de bloedvaten, verminderen ontstekingen en helpen de bloeddruk te verlagen. Door regelmatige training en de daarmee gepaard gaande toename van myokines kun je je risico op hart- en vaatziekten verminderen.

Meer beweging heeft dus ook een beschermend effect tegen het metabool syndroom. Lees hier meer over het metabool syndroom.

Ondersteuning van het immuunsysteem

Een sterk immuunsysteem is essentieel voor je gezondheid. Myokines hebben een immuunmodulerende werking, wat betekent dat ze het immuunsysteem kunnen versterken en helpen ontstekingen te bestrijden. Het werkingsmechanisme hierachter: de signaalstoffen kunnen onder andere binden aan witte bloedcellen. Deze maken deel uit van het immuunsysteem en worden door de myokines geactiveerd. Dit versterkt uiteindelijk de afweer.

Verbetering van de stemming en het mentale welzijn

Het is aangetoond dat sport en lichamelijke activiteit de stemming verbeteren en bijdragen aan stressvermindering. Dit is gedeeltelijk te danken aan de vrijgave van myokines, die positieve effecten hebben op de hersenen. Ze bevorderen de productie van andere signaalstoffen die verantwoordelijk zijn voor een goed humeur en mentaal welzijn.

Myokines vs. adipokines: de tegenhangers in het lichaam

Niet alleen de spieren zijn een endocrien orgaan (geven dus hormonen af aan ons lichaam), maar ook het vetweefsel. Vooral het viscerale vet, dat zich in de buikholte bevindt, is actief. Met andere woorden, vetweefsel is niet alleen een energiereservoir, maar produceert ook signaalstoffen die invloed hebben op het hele lichaam en op het ontstaan van ziektes.

In tegenstelling tot de myokines zijn de effecten van adipokines, die door het vetweefsel worden geproduceerd, eerder schadelijk voor onze gezondheid. Ze hebben bijvoorbeeld invloed op het lipid- en glucosestofwisselingsproces, het hongergevoel en de verzadiging, en op ontstekingsprocessen in het lichaam. Men denkt dat adipokines medeverantwoordelijk zijn voor insulineresistentie, het metabool syndroom, atherosclerose en hoge bloeddruk.

Hier komen de myokines in het spel, want ze kunnen worden gezien als tegenhangers van de adipokines. Hun effecten zijn vaak precies tegenovergesteld. Bijvoorbeeld zijn myokines ontstekingsremmend, terwijl de meeste adipokines ontstekingen bevorderen.

Meer spieren, meer myokines: zo kun je wat meer vetweefsel compenseren

Vanwege de tegengestelde effecten kunnen myokines de schadelijke effecten van adipokines tot op zekere hoogte compenseren. Dit betekent dus dat je met meer spiermassa ook wat meer vetweefsel kunt hebben, zonder direct een verhoogd risico op bepaalde ziekten te lopen. Cruciaal voor je gezondheid en dus ook voor een lang leven is de verhouding tussen spier- en vetmassa.

Misschien ken je dit effect van sommige mensen die slank zijn en toch diabetes, hoge bloeddruk en dergelijke krijgen. Er zijn steeds weer mensen die er slank uitzien, maar van binnen toch veel vetmassa en weinig spieren hebben. Deze mensen worden TOFIs (Thin Outside Fat Inside) genoemd en kunnen een hoger risico op welvaartsziekten hebben dan (licht) zwaarlijvige mensen die zeer actief sporten.

Zo stimuleer je jouw lichaam om myokines te produceren

Elke vorm van beweging en spiertraining bevordert de productie van myokines. Kies daarom een sport die je leuk vindt en die je regelmatig in je dagelijkse routine kunt opnemen.

Wil je het optimale uit je spieren halen, dan is intensieve krachttraining waarschijnlijk de beste keuze. Hierbij worden in vergelijking met duursport of matige krachttraining de meeste myokines vrijgegeven. Een voorbeeld is hoog-intensieve intervaltraining (HIIT). Maar uiteindelijk bevordert elke vorm van beweging de vrijgave van myokines, zodat je ook met kleine veranderingen in je dagelijkse routine kunt profiteren van de positieve effecten van myokines.

Conclusie: spieropbouw als sleutel tot fitness en gezondheid

Spieropbouw is niet alleen de moeite waard om af te vallen, maar ondersteunt je algehele gezondheid. Door de productie van myokines profiteer je van talrijke positieve effecten die veel verder gaan dan gewichtsverlies: je vermindert zo het risico dat van vetweefsel uitgaat. Dit betekent concreet een lager risico op het metabool syndroom, een verbeterde suikerstofwisseling door een betere insulinegevoeligheid, een sterk immuunsysteem en meer welzijn.

Bronnen

Pedersen, B. K., & Febbraio, M. A. (2012). Muscles, exercise and obesity: skeletal muscle as a secretory organ. Nature reviews. Endocrinology, 8(8), 457–465
. https://doi.org/10.1038/nrendo.2012.49

Ouchi, N., Parker, J. L., Lugus, J. J., & Walsh, K. (2011). Adipokines in inflammation and metabolic disease. Nature reviews. Immunology, 11(2), 85–97.
https://doi.org/10.1038/nri2921

Hoene, M., & Weigert, C. (2008). The role of interleukin-6 in insulin resistance, body fat distribution and energy balance. Obesity reviews : an official journal of the International Association for the Study of Obesity, 9(1), 20–29.
https://doi.org/10.1111/j.1467-789X.2007.00410.x

Flynn, M. G., & McFarlin, B. K. (2006). Toll-like receptor 4: link to the anti-inflammatory effects of exercise?. Exercise and sport sciences reviews, 34(4), 176–181. https://doi.org/10.1249/01.jes.0000240027.22749.14

Gleeson, M., Bishop, N. C., Stensel, D. J., Lindley, M. R., Mastana, S. S., & Nimmo, M. A. (2011). The anti-inflammatory effects of exercise: mechanisms and implications for the prevention and treatment of disease. Nature reviews. Immunology, 11(9), 607–615.
https://doi.org/10.1038/nri3041