Iedereen kent wel antibiotica – dat is het gene wat de dokter voorschrijft als we ziek zijn. En dat is altijd wanneer een vervelende bacterie ons ziek heeft gemaakt. Omdat antibiotica bacteriën doden, zit dat al in hun naam: anti = tegen en bios = leven. Dit verwijst naar het leven van de bacteriën. Maar vaak wordt vergeten dat er niet alleen slechte, ziekteverwekkende bacteriën zijn. Er is ook een heel scala aan bacteriën waar ons lichaam van afhankelijk is. De meesten van hen leven in de darmen en doen hier uitstekend werk als het gaat om het verteren van ons voedsel. De goede bacteriën moeten we dus koesteren en verzorgen en hoe je dat vandaag doet, leggen we in dit blogartikel uit.
Wat zijn probiotica en prebiotica?
Probiotica zijn levende micro-organismen die een positief effect kunnen hebben op onze gezondheid. Ze worden vaak “goede bacteriën” genoemd en worden aangetroffen in bepaalde voedingsmiddelen, maar kunnen ook worden verkregen als voedingssupplementen. Prebiotica daarentegen zijn componenten in ons voedsel die niet door het lichaam zelf kunnen worden verteerd, maar dienen als voedsel voor de “goede bacteriën” in de darm. Deze omvatten voornamelijk plantaardige ingrediënten zoals inuline en oligofructose. Omdat de goede bacteriën meer voedsel via zich hebben, kunnen ze zich vermenigvuldigen. Ziekteverwekkende bacteriestammen hebben het dan moeilijker om zich te verspreiden. Probiotica en prebiotica zorgen er samen voor dat de darmflora in balans blijft en dat slechte bacteriën zich niet ongecontroleerd kunnen vermenigvuldigen.
Deze slechte bacteriën zijn degenen die ons ziek maken. Als je het krijgt, krijgt je van jouw arts een antibioticum voorgeschreven. Dit doodt vervolgens de bacteriën zodat we weer gezond worden. Het maakt echter geen onderscheid tussen goede en slechte bacteriën. Na het nemen van antibiotica zijn we ook een groot aantal van onze goede bacteriën in het lichaam kwijtgeraakt.
Wat hebben de darmen met mijn gezondheid te maken?
Onze darmen zijn een fascinerend en complex orgaan dat een centrale rol speelt bij het opnemen van voedingsstoffen en het ondersteunen van ons immuunsysteem. Een van de belangrijkste factoren voor een gezonde spijsvertering en een sterk immuunsysteem is de samenstelling van de darmflora. Duizenden stammen van verschillende bacteriën leven in je darmen, vooral in de dikke darm. In feite vormen de ongeveer honderd biljoen micro-organismen samen een gewicht van één tot twee kilogram! Deze samenstelling van bacteriën in je darmen wordt ook wel het microbioom genoemd. Een evenwichtige en gevarieerde darmflora levert een doorslaggevende bijdrage aan het optimaal functioneren van jouw lichaam.
De belangstelling voor onderzoek naar de samenstelling van het microbioom en de impact daarvan op de gezondheid is de laatste jaren sterk toegenomen. Steeds meer onderzoeksresultaten tonen aan dat de samenstelling van de darmflora invloed heeft op onze fysieke, maar ook onze mentale gezondheid. Het is nog relatief te verwachten dat bijvoorbeeld in het geval van het zogenaamde prikkelbare darm syndroom de darmflora aanzienlijk verschilt van het microbioom van gezonde mensen. Hier lijden de getroffenen aan permanente spijsverteringsproblemen zoals diarree of obstipatie, zonder dat er een herkenbare trigger in het voedsel zit, zoals een voedselintolerantie.
De bevindingen over neurologische aandoeningen zijn echter ook bijzonder opwindend: het is gebleken dat depressieve patiënten vaak een zogenaamde miskolonisatie van de dunne darm vertonen. Er is dan sprake van een verstoorde balans van darmbacteriën en slechte bacteriën zijn in de meerderheid. Daarom spreken we van de “darm-hersen-as” of het “buikbrein”. Je darmen sturen constant zenuwimpulsen naar de hersenen en vice versa. Bepaalde darmbacteriën kunnen dus daadwerkelijk de hersenactiviteit veranderen en zo het mentale evenwicht beïnvloeden. De darm is dus zeer nauw verbonden met je gezondheid en een evenwichtige darmflora draagt bij aan zowel je fysieke als mentale welzijn.
Wie heeft probiotica van de apotheek nodig?
Zoals je zojuist hebt kunnen lezen, zijn er een hele reeks voedingsmiddelen die een natuurlijke probiotische of prebiotische werking hebben en zo het behoud van een gezonde darmflora prachtig ondersteunen. Als je uitgebalanceerd, vezelrijk en gevarieerd eet en geen gezondheidsproblemen hebt, heb je geen extra probiotica nodig in de vorm van een voedingssupplement van de apotheek of internet.
Probiotica in de vorm van een supplement kunnen vooral nuttig zijn als je al problemen hebt met de spijsvertering, zoals bijvoorbeeld een opgeblazen gevoel, constipatie of diarree. Probiotica kunnen ook ondersteunend werken bij een verstoorde darmflora, bijvoorbeeld na antibioticatherapie of chemotherapie, en de balans van darmbacteriën sneller herstellen. Daarnaast kunnen probiotica ook gunstig zijn voor mensen met een verzwakt immuunsysteem of allergische aandoeningen zoals atopische dermatitis. Als je echter lijdt aan ernstige of langdurige symptomen of een chronische ziekte, moet je altijd advies inwinnen bij een arts of natuurgeneeskundige voordat je probiotica inneemt.
Hoe kan ik mijn darmgezondheid nog meer ondersteunen?
Naast probiotica en prebiotica zijn er nog andere manieren waarop je je darmflora en daarmee je welzijn kunt ondersteunen. Hier zijn enkele tips:
Een vezelrijk dieet: Naast prebiotische voedingsmiddelen, die je darmbacteriën voeden met zeer specifieke vezels, bevorderen vezels ook de groei van nuttige darmbacteriën in het algemeen en helpen ze ook bij het reguleren van de stoelgang. Goede bronnen van vezels zijn volle granen, fruit, groenten, peulvruchten en noten. Psylliumschillen zijn ook een goede bron van vezels.
Drink voldoende water: Voldoende hydratatie ondersteunt ook de spijsvertering en helpt bij het reguleren van de stoelgang.
Stress verminderen: Stress kan de darmfunctie beïnvloeden. Ontspanningsoefeningen zoals yoga, meditatie of wandelingen in de natuur kunnen helpen het stressniveau te verminderen.
Regelmatige lichaamsbeweging: Sport en lichaamsbeweging bevorderen de bloedcirculatie en ondersteunen zo de spijsvertering.
Wees voorzichtig met antibiotica: hoe noodzakelijk antibiotica ook zijn om ziekteverwekkende bacteriën te doden, ze vernietigen ook de nuttige bacteriën in de darm en beschadigen zo de darmflora. Daarom mogen antibiotica alleen worden ingenomen in geval van ernstige infecties en onder medisch toezicht. Na een antibioticakuur is het altijd aan te raden om een prebiotische opbouwkuur te doen om de goede bacteriën in je darmen de overhand te laten krijgen.
Gewicht verliezen kan behoorlijk frustrerend zijn. Als er verzwarende ziekten zoals Hashimoto's, lipoedeem of medicamenteuze therapieën met cortison of antidepressiva worden toegevoegd, lijkt er geen uitweg te zijn. Als voedingsdeskundige bij My Weight® ondersteun ik mijn patiënten individueel en persoonlijk op weg naar hun gewenste gewicht. Gewicht verliezen kan en moet leuk zijn... En daar werken we samen aan! 😊
Maike - Weight Buddy® und Ernährungswissenschaftlerin bei My Weight®